کربن فعال یا کربن اکتیو چیست ؟

به گروهی از مواد کربنی  سطح داخلی بالا و متخلخل کربن فال یا اکتیو گفته می شود. که به خاطر مساحت داخلی قابل توجه ، ظرفیت جذب بالا،توانایی فعال سازی دوباره سطح  و همچنین قیمت کمتر در مقایسه با جاذب‌های غیر آلی مانند زئولیت یک ماده منحصربه‌فرد می‌باشد. کاربرد مهم و قابل اهمیت آنها در جداسازی بو، رنگ، مزه‌های غیر دلخواه از آب در عملیات خانگی و صنعتی، بازیافت حلال، تصفیه هوا به‌ویژه در رستوران‌ها، صنایع غذایی و شیمیایی می‌باشد.

اصطلاح زغال فعال شده یا کربن اکتیو نشان دهنده یک سری از مواد جذب کننده سطحی, با جنسی زغالی و شکل کریستالی می‌باشد که در ساختار داخلی آن روزنه‌های زیادی وجود دارد.

کاربرد کربن اکتیو در تصفیه آب :

در مصارف تصفیه آب و پساب، از دونوع پودری (به شکل سوسپانسیون) و گرانول (بستر ثابت، پرکولاسیون) با توجه به نوع کاربری آن استفاده می‌شود. در گذشته، از این ماده برای حذف کلر و مواد ایجاد کننده بو و رنگ در آب استفاده می‌شد. اخیراً استفاده از این ماده برای تصفیه آب آشامیدنی، آب‌های زیر زمینی و … استفاده می‌شود.

کربن اکتیو در تصفیه پساب بیولوژیکی برای از بین بردن  باکتری و مواد خطرناک نیز قابل استفاده است. هم چنین در واحدهای تصفیه پساب و در مرحله سوم از این ماده برای بهتر شدن کیفیت تصفیه و حذف موادی که نسبت به مواد مورد استفاده در تصفیه و روش‌های آن مقاوم هستند استفاده می‌شود.

انواع کربن فعال عبارت است از :

کربن اکتیو پودری :

کربن اکتیو پودری یا پودر کربن فعال اندازه کمتر از ۱ میلی متر و قطر متوسط بین ۰/۱۵ – ۰/۲۵ میلی متر دارد. قابلیت مهم کربن فعال پودری مقدار بالای سطح فعال در واحد حجم است، اما به خاطر سایزریز ذرات افت فشار بالایی را ایجاد می‌کند.

کربن اکتیو اکسترود یا میله ای :

کربن اکتیو میله‌ای یا کربن اکتیو مدادی به شکل استوانه‌ای است و قطری بین ۰/۸ تا ۱۳۰ میلیمتر دارد. برای تهیه کربن فعال پودری را با یک پیوند دهنده به هم متصل کرده و درون یک بسته استوانه‌ای شکل قرار می‌دهند.

کربن فعال گرانول :

کربن اکتیو گرانول در مقایسه با کربن اکتیو پودری اندازه ذرات نسبتاً بزرگ‌تر و در نتیجه سطح خارجی کوچک‌تر دارند. به خاطر سرعت بالای نفوذ گازها و مایعات این نوع کربن برای جذب و بخار مناسب می‌باشد. کربن گرانول برای تصفیه آب، بوزدایی وجداسازی مواد موجود در جریان‌ها و نیز در حوضچه‌های اختلاط سریع استفاده می‌شوند. کربن فعال گرانول در سایزهای ۲۰×۸، ۴۰×۲۰، ۳۰×۸ برای استفاده در فاز مایع و سایزهای ۶×۴، ۸×۴، ۱۰×۴ برای استفاده در فاز بخار ساخته می‌شوند.

از کاربرد های کربن اکتیو می توان به موارد زیر اشاره نمود :

کاربرد کربن اکتیو در تصفیه گاز :

•          جداسازی آلاینده‌ها از هواسازها و سیستم‌های تهویه
•          به عنوان محیط حامل در کاتالیست ها
•          در ماسک‌های گازی                                        
•          در فیلتر سیگار
•          تصفیه گاز طبیعی، حذف H2S ، BTX                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                    
•          حذف مواد تولید کننده بو از هوای خروجی از هود آشپزخانه‌ها و فیلتر یخچال‌ها
•          کنترل انتشار برای مثال در پمپ بنزین‌ها
•          حذف آلاینده‌ها از سیستم تهویه خودروها
•          تصفیه گاز اگزوز برای حدف ناخالصی‌ها و آلاینده‌های آلی
•          برای تصفیه‌ی گاز دودکش‌ها در کارخانجات زباله سوزی برای حذف فلزات سنگین و دیوکسین ها
•          بازیابی حلال‌ها در چاپ روتوگراوی، صنایع بسته بندی و پوشش‌های سطحی، صنایع غذایی و شیمیایی